Als trainers, als coaches, voelen we vaak de impuls om te geven.

We geven onze tijd, onze energie, onze passie. We creëren de setting, we reiken de tools aan, we delen de kennis die we over jaren hebben opgebouwd. We zien het misschien als onze primaire taak om de atleet van A naar B te brengen, om hen te helpen een volgende stap te zetten. We ‘zenden’.

Dat is een prachtig, en in onze ogen essentieel, onderdeel van het vak. Maar we vragen ons steeds vaker af of dat wel de hele foto is.

Onlangs werden we geraakt door een inzicht uit een hoek die niet direct aan sport gelinkt is: Geweldloze Communicatie (NVC). De essentie die we eruit haalden was even simpel als diepgaand: Als mens kun je heel veel geven, maar door niet de deur open te zetten om te ontvangen, gun je de ander het geven niet.

Die zin bleef hangen. We begonnen het te spiegelen aan de rol van de coach.

De valkuil van de volle rugzak

We zien het voor ons: een atleet wil een nieuwe techniek leren. Onze ‘rugzak’ als coaches zit vol met oplossingen: drills, analyses, feedback, aanmoedigingen. We beginnen te geven. We leggen de drill uit, we corrigeren de beweging, we geven feedback. We geven, en geven, en geven.

Maar wat gebeurt er als we de atleet nooit de kans geven om iets terug te geven?

En dan bedoelen we niet ‘bedankt’ zeggen. We bedoelen het teruggeven van hun eigen proces. Hun verwarring. Hun frustratie. Hun “aha”-moment dat totaal anders is dan we hadden gepland. Hun unieke, persoonlijke interpretatie van de beweging.

Als we de ruimte vullen met onze kennis, is er dan nog wel ruimte voor de atleet om eigenaar te worden van de oplossing? Als we het probleem voor ze oplossen, ontnemen we ze dan niet de kans om te voelen dat ze het zelf kunnen?

Misschien ontnemen we ze dan wel de kans om hun inzet en hun worsteling – het meest waardevolle dat een atleet kan bieden – aan het proces te geven. Omdat we onbewust de deur voor het ontvangen dichthielden.

Is ruimte laten een actieve keuze?

Voor ons is dit waar coaching een diepere laag kan krijgen. Het gaat voor ons niet alleen om het geven van de juiste tools. Het gaat steeds meer om het bewust ruimte maken, zodat de ánder kan geven.

Dit voelt niet als passiviteit. Het is geen ‘laat ze maar aanmodderen’. Voor ons voelt het als een van de meest actieve en bewuste keuzes die je als coach kunt maken.

Het is een ritme van:

1. De setting geven: “Hier is het veld, dit is de oefening, dit is het doel.”
2. De tools geven: “Dit zijn de technische aandachtspunten waar je op zou kunnen letten.”
3. En dan… een stap terug doen. Stil zijn. Kijken.

Het is het durven verdragen van de stilte. Het is het durven aanzien van de ‘fout’ die de atleet maakt, zonder direct in te grijpen. Het is bouwen op de overtuiging dat de atleet de capaciteit heeft om de puzzel zelf op te lossen, misschien met een kleine hint, maar niet met een kant-en-klaar antwoord.

Het proces als middelpunt

Op het moment dat we als coaches durven te ontvangen – de twijfel, de vragen, de weerstand, maar ook de onverwachte creativiteit – merken we dat er iets verandert.

Dan voelt het alsof de coach niet meer het allerbelangrijkste is. Het plan is niet meer heilig.

Het proces wordt het middelpunt.

Het wordt een wisselwerking, een dans. Er wordt een impuls gegeven, de atleet ontvangt die, verwerkt het op een eigen manier, en geeft zijn of haar unieke uitvoering terug. Die uitvoering wordt ontvangen, en vormt de basis voor een nieuwe, aangepaste impuls.

Wij geloven dat dit een plek is waar duurzame ontwikkeling kan ontstaan. De atleet voelt zich, hopelijk, niet langer een uitvoerder van een plan, maar een eigenaar van zijn of haar eigen groei. Ze leren niet alleen de techniek, ze leren hoe ze moeten leren. Ze bouwen niet alleen aan een vaardigheid, ze bouwen aan het geloof in hun eigen kunnen.

De rol van de coach verschuift dan van ‘de gever van antwoorden’ naar ‘de bewaker van het proces’. En dat is een rol die we steeds rijker en meer bevredigend beginnen te vinden.

Misschien is dat wel een belangrijke kunst van het geven, zo leren we: het bewust creëren van de ruimte om te mogen ontvangen.

---

Bronnen en Verdieping (Ter inspiratie, niet als waarheid)

Voor wie verder wil lezen over de concepten die dit stuk hebben geïnspireerd:

1. Geweldloze Communicatie (NVC): Het inzicht over geven en ontvangen is sterk geïnspireerd door het werk van Marshall B. Rosenberg. Zijn boek “Geweldloze Communicatie: Ontwapenend en doeltreffend” is een standaardwerk over hoe we communiceren vanuit behoeften (zoals de behoefte om bij te dragen, oftewel ‘geven’).
   • Rosenberg, M. B. (2003). Nonviolent Communication: A Language of Life. PuddleDancer Press. (Nederlandse editie: Geweldloze Communicatie, Uitgeverij Mens!.)
2. Zelfdeterminatietheorie (Self-Determination Theory – SDT): Hoewel niet expliciet genoemd, raakt dit artikel aan ideeën uit de Zelfdeterminatietheorie van Edward Deci en Richard Ryan. Deze theorie beschrijft drie psychologische basisbehoeften die motivatie kunnen beïnvloeden: autonomie (het gevoel van eigenaarschap en keuze), competentie (het gevoel iets te kunnen) en verbondenheid (binding). Een coach die ruimte laat, zou de autonomie en competentie van de atleet kunnen voeden.
   • Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2017). Self-Determination Theory: Basic Psychological Needs in Motivation, Development, and Wellness. Guilford Publications.
   • Website: Center for Self-Determination Theory