Het is bijna kerst, en dat betekent tijd voor de grote filmklassiekers. Misschien kijk je dit jaar naar Lord of the Rings, waar Gollum met zijn “my precious” alles opoffert voor een ring. Zijn obsessie beperkt hem, maakt hem kwetsbaar en houdt hem gevangen in zijn eigen wereld. In de sportwereld hebben we een soortgelijke dynamiek: het Golem-effect en het Pygmalion-effect.
Verwachtingen zijn krachtig. Het Pygmalion-effect laat zien dat hoge verwachtingen groei stimuleren, terwijl het Golem-effect laat zien hoe lage verwachtingen prestaties remmen. In veel sportverenigingen wordt dit zichtbaar: eerste teams krijgen de beste trainers, sponsorkleding en volop materiaal, terwijl lagere teams het moeten doen met minder aandacht, minder trainingsuren en minder ervaren trainers. Het signaal is duidelijk: “Er wordt niet veel van jullie verwacht.”
De impact van verwachtingen
Lage verwachtingen werken als een vicieuze cirkel. Een team dat minder middelen en aandacht krijgt, presteert vaak ondermaats. Die lagere prestaties bevestigen de verwachtingen en rechtvaardigen ogenschijnlijk het verschil in middelen. Maar het Golem-effect gaat verder dan prestaties: het ondermijnt ook motivatie, betrokkenheid en uiteindelijk de cultuur van een club.
Aan de andere kant staat het Pygmalion-effect. Wanneer een team of speler voelt dat er in hen wordt geloofd, vertaalt dat vertrouwen zich in betere inzet, meer zelfvertrouwen en vaak groeiende prestaties. Het verschil tussen deze twee effecten is groot – en het ligt in jouw handen als trainer, coach of clubbestuurder om het verschil te maken.
Hoe doorbreek je de cirkel?
Het Golem-effect kan teams in de schaduw houden, maar dat hoeft niet. Hier zijn drie stappen om een cultuur van groei en gelijkheid te creëren:
- Investeer in alle teams
Gelijke middelen laten zien dat elk team ertoe doet. Dit betekent niet dat elk team precies hetzelfde krijgt, maar wel dat elk team krijgt wat het nodig heeft om zich optimaal te ontwikkelen. Het gaat niet om exacte gelijkheid, maar om gelijke waardering en eerlijke kansen. - Benoem groei en potentie
Verwachtingen sturen gedrag. Laat spelers en teams merken dat je in ze gelooft door hun groei actief te benoemen. Geef positieve feedback en focus op wat beter gaat. Door haalbare doelen te stellen en teams uit te dagen, creëer je een gevoel van trots en eigenaarschap. - Bouw een cultuur van gelijkheid
De verdeling van middelen en aandacht binnen een club is vaak een weerspiegeling van de waarden die de club uitstraalt. Door bewust te werken aan verbinding tussen teams zorg je voor een sterke, inclusieve cultuur waarin iedereen zich gewaardeerd voelt.
Een visie waarin iedereen telt
Net zoals Gollum gevangen zat in zijn obsessie, kunnen clubs vastzitten in een cultuur waarin maar één team belangrijk lijkt. Maar echte kracht zit niet in een ring of in één “precious” team. Het zit in een visie waarin elk team de kans krijgt om te groeien, te bloeien en zich gewaardeerd te voelen.
Welke stap zet jouw club vandaag om álle teams te laten schitteren?
