Gebaseerd op het werk van Carol Dweck
Inleiding
Wat als succes in sport minder te maken heeft met talent, en meer met hoe je denkt over leren en falen?
De psycholoog Carol Dweck introduceerde het begrip mindset om te verklaren waarom sommige mensen blijven groeien na tegenslag — en anderen afhaken.
In dit stuk bekijken we wat haar theorie betekent voor sporters, trainers, coaches, ouders en beleid. Niet als les, maar als perspectief.
Samenvatting: wat zegt Dweck?
Dweck maakt onderscheid tussen twee mentale kaders:
- Fixed mindset
Geloof dat kwaliteiten zoals intelligentie of talent vastliggen.
Fouten worden gezien als bewijs van beperking. Feedback voelt als kritiek.
Moeite = falen. - Growth mindset
Geloof dat capaciteiten ontwikkeld kunnen worden.
Fouten zijn informatie. Feedback is welkom.
Moeite = kans.
Uit haar onderzoek blijkt dat mensen met een groeimindset:
- Vaker uitdagingen aangaan
- Beter herstellen na falen
- Meer leren van feedback
- Meer plezier ervaren in het leerproces
Vertaald naar sport
In sport zie je deze mindsets terug in:
- De manier waarop spelers reageren op fouten
- De taal die trainers gebruiken (“Je hebt talent” vs. “Je hebt hard gewerkt”)
- Hoe teams omgaan met verliezen
- Of progressie of resultaat centraal staat
Een groeimindset betekent niet dat fouten worden toegejuicht, maar dat ze worden benut. Niet alleen op papier, maar in gedrag: door ruimte te geven voor experiment, door reflectie, en door ontwikkeling te vieren.
Wat het kan betekenen voor…
👥 Technische Commissie
- Kan beleidsmatig kiezen voor een leerklimaat i.p.v. prestatieklimaat.
- Kan ontwikkelgesprekken voeren met trainers (niet alleen prestatiebeoordelingen).
- Kan groeigerichte taal gebruiken in beleidsdocumenten en communicatie.
🧑🏫 Trainer
- Kan in feedback focussen op proces: “Je sprong op het juiste moment.”
- Kan fouten bespreekbaar maken als leermoment.
- Kan zelf een voorbeeld zijn in omgaan met kritiek of twijfel.
🧠 Coach
- Kan mentale veerkracht stimuleren door fouten te normaliseren.
- Kan aandacht geven aan leerdoelen (“wat wil je verbeteren vandaag?”) in plaats van enkel prestatie.
- Kan teamcultuur bouwen waarin falen gezien wordt als onderdeel van groei.
🧍 Speler
- Kan eigen fouten leren onderzoeken i.p.v. vermijden.
- Kan frustratie gaan zien als leerprikkel.
- Kan zichzelf ontwikkelen zonder afhankelijk te zijn van bevestiging.
👪 Ouder
- Kan kinderen ondersteunen door vragen te stellen (“Wat heb je geleerd?” i.p.v. “Heb je gewonnen?”)
- Kan teleurstellingen helpen kaderen als onderdeel van groei.
- Kan voorbeeldgedrag tonen door zelf reflectief te zijn.
Samengevat
De mindsettheorie van Dweck toont dat hoe we denken over leren bepalend is voor hoe we omgaan met sport. Niet alleen bij kinderen — maar bij trainers, coaches en ouders net zo goed. Een groeimindset betekent dat fouten geen bewijs van falen zijn, maar signalen dat iemand bezig is met iets nieuws. En dat is precies wat leren is.
Bronnen
- Dweck, C. (2006). Mindset: The New Psychology of Success.
- Keegan, R. J., Harwood, C. G., Spray, C. M., & Lavallee, D. (2009). A qualitative synthesis of research into social motivational influences across the athletic career span.
- Elliott, A. J., & Dweck, C. S. (2005). Handbook of Competence and Motivation.
