Gebaseerd op inzichten van Zimmerman, Toering en McPherson
Inleiding
Hoe leer je sporters zichzelf te verbeteren, ook als er niemand naast ze staat?
Zelfregulatie gaat over het vermogen om eigen gedrag, aandacht en leerprocessen te sturen — essentieel voor elke sporter die wil groeien.
In dit artikel duiken we in wat zelfregulatie is, waarom het belangrijk is in sport, en hoe je het concreet kunt stimuleren in je team of training.
Wat is zelfregulatie?
Volgens onderzoeker Barry Zimmerman bestaat zelfregulatie uit drie fasen:
- Voorbereiding (forethought)
→ doelen stellen, plannen maken, motivatie activeren - Uitvoering (performance)
→ aandacht richten, strategieën gebruiken, jezelf monitoren - Reflectie (self-reflection)
→ terugkijken, beoordelen, bijsturen
In sport betekent dit:
- Een speler die zelf een leerdoel kiest
- Tijdens de training zijn focus vasthoudt
- En na afloop reflecteert op wat werkte of niet
Hoe jonger je dit stimuleert, hoe zelfstandiger sporters op latere leeftijd worden — in techniek, tactiek én mentale processen.
Waarom is dit belangrijk?
Onderzoek (Toering et al., 2009) laat zien dat succesvolle sporters vaker bewust plannen, monitoren en reflecteren. Ook blijken deze vaardigheden trainbaar — juist bij jonge sporters.
Zelfregulatie is dus geen eigenschap, maar een leerproces.
Zelfregulerende sporters:
- Nemen meer initiatief
- Gaan beter om met tegenslagen
- Leren sneller van fouten
- Blijven langer gemotiveerd
Wat het kan betekenen voor…
👥 Technische Commissie
- Kan zelfregulatie opnemen in jeugdopleidingsvisie
- Kan formats of tools ontwikkelen voor reflectie en leerdoelen
- Kan trainers ondersteunen in gespreksvoering met spelers
🧑🏫 Trainer
- Kan sporters helpen doelen te stellen (“Wat wil je vandaag verbeteren?”)
- Kan tijdens de oefening monitorvragen stellen (“Wat merk je op?”)
- Kan reflectie integreren in afsluitingen van trainingen
🧠 Coach
- Kan spelers begeleiden in het herkennen van denkstrategieën
- Kan feedback geven op leerproces i.p.v. alleen resultaat
- Kan helpen om zelfevaluaties onderdeel te maken van begeleiding
🧍 Speler
- Kan leren om zelf richting te geven aan zijn ontwikkeling
- Kan mentale focus trainen tijdens uitvoering
- Kan leren van eigen ervaringen door systematisch terug te kijken
👪 Ouder
- Kan vragen stellen die aanzetten tot reflectie (“Wat ging goed vandaag?”)
- Kan ruimte geven voor eigen keuzes
- Kan coachende feedback geven zonder over te nemen
Samengevat
Zelfregulatie is als een intern kompas: het helpt sporters om koers te houden, keuzes te maken en te leren van hun eigen gedrag. Door dit systematisch te trainen — met vragen, structuur en ruimte — ontstaat eigenaarschap en motivatie die niet afhankelijk is van anderen.
Bronnen
- Zimmerman, B. J. (2000). Attaining self-regulation: A social cognitive perspective
- Toering, T. T. et al. (2009). Self-regulation of learning and performance level of elite youth athletes
- McPherson, S. L., & Kernodle, M. W. (2007). Mapping two research programs in expertise development
